Ondanks het feit dat de zenmeditatie (zazen) relatief bewegingsloos is, kan ik mij niet van de indruk ontdoen dat de beoefening ons uiteindelijk tot een soort “dans” uitnodigt.

Meester Kodo Sawaki gebruikte graag de formulering: “zen betekent: weten hoe je je lichaam moet bewegen”. De stap naar de dans is dan relatief snel gelegd.

Dansen betekent dan voor mij: hoe om te gaan met externe en interne verschijnselen in ons leven? Hoe helemaal aanwezig zijn in het huidige moment? Hoe openstaan voor het nieuwe, het spontane, het onvoorziene? Hoe zijn ego-gerichte standpunten en opinies relativeren of zelfs loslaten? Hoe op het uiterste punt van dit moment de juiste pirouette maken?

Falen

En soms val je… onvermijdelijk… Samuel Beckett schreef in één van zijn laatste werken: “Ever tried. Ever failed. No matter. Try again. Fail again. Fail better.” (zie: Worstward Ho! )

Ook falen is de dans.

Die beweging is echter geen “val”. Hoe je de dingen benoemt is altijd een kwestie van standpunt en van context.

Hoe kunnen we van het falen, van de “val”, een dans maken?

Bezie de kosmos. Het standpunt hier is van weinig waarde. Falen – vallen heeft hier geen betekenis. In welke richting zou de valbeweging moeten zijn? Elk standpunt, elke richting is even “juist” – en wat betekent “juist” dan? Laten we in de kosmos geen onderscheidingen maken.

Bekijk nog eens een beeld van de James Webb telescoop. We zien niets anders dan een heel klein deel de kosmische dans van miljarden sterrenstelsels. Bijna niet te vatten… Wat vertelt dit beeld eigenlijk?

Aanraken

Van de kosmos naar het leven van elke dag terugkeren is een hele uitdaging. Daarin ligt precies de spirituele beoefening vervat. Hoe kunnen we de inzichten die zazen ons verschaft vertalen naar onze dagelijkse bezigheden? Hoe kunnen we in het leven “dansen”?

Precies door de kosmos niet los te laten!

In zijn mondelinge onderrichtingen over de Shin Jin Mei zegt meester Deshimaru o.a. het volgende:

“In één gedachte moeten we de hele kosmos zien. In een enkele ademhaling moeten we de hele kosmos voelen. In één enkel luisteren moeten we de hele kosmos horen. Met één enkele smaak moeten we de hele kosmos proeven. Met ons lichaam raken we de hele kosmos aan. (…) Zazen is de hele kosmos horen door één enkel oor. Zazen is de kosmos voelen en inademen door één neusgat. Zazen is de hele kosmos aanraken enkel en alleen door ons lichaam.”

Aanraken is de dans met alle dingen.