De vreugde van de afwasborstel

Het verbaasde me toen ik mijn eerste stappen in een zen tempel deed : de vreugde tijdens de afwas. Het is natuurlijk niet altijd feest voor de gootsteen maar toch gebeurde er iets dat mijn blik op deze banale bezigheid radicaal heeft verandert. Voor vele mensen is het een vervelende karwei om zich elke dag door het sop van de afwasbak te wroeten. Misschien heeft het te maken met het moment, het gebeurt na de maaltijd wanneer we zo verlangen naar dat kopje thee of koffie en bijgepast koekje. Getuige van deze afkeer is de afwasmachine die in bijna alle huishoudens een vaste plaats heeft gekregen en die ons ogenschijnlijk een klein stukje vrijheid teruggeeft. Verkeerd gedacht !

De afwas is een van de meest miskende activiteiten in het leven van alledag. Geen grootse daad maar even dagelijks en banaal als je tanden poetsen of je planten water geven of je schoenveters knopen of je bril glazen een beurt geven en ga maar door. Voor mij is het een ritueel dat op een natuurlijke manier een plaats in mijn leven heeft verworven. Iedereen heeft het wel eens gedaan, of bijna iedereen, maar zeker iedereen heeft er al naar gekeken ;-).

De afwas is een ritueel dat zich eert met  de nobele aandacht van de afwasser. De afwas doen heeft met aandacht te maken, met ecologie, met ritme, met zorgzaamheid, met efficiëntie, met liefde, met alle aspecten van het leven. Het is niet het vuile bord of het glas of de pan die er een “minderwaardige” of “vervelende” activiteit van maakt, neen het is manier waarop we er zelf naar kijken. De oplossing zit ergens in je eigen geest verscholen, je hoeft er gewoon maar naar te kijken.

We spreken veel van “hier en nu” en “aandacht” dat het onze oren uitkomt maar een afwasser is nu eenmaal geconcentreerd bezig wil hij zijn job tot een goed einde brengen.  Om te beginnen: heel veel dat door zijn handen passeert is breekbaar. De glazen bijvoorbeeld vragen een delicate aanpak maar ook de Japanse theekopjes worden met zorg in het water gelegd. Ook een bord kan bij een ongecontroleerde beweging snel in scherven op de grond terechtkomen. Opgepast voor de messen, die leggen we apart en dan zijn we uiterst voorzichtig. En op welke manier gaan we de pannen schrobber zonder er schrammen in te maken. En wat doen we met de restjes ?

Er is een volgorde van minst vuil tot heel vuil wanneer we de dingen in de afwasbak plaatsen. Het water mag niet te warm en niet te koud zijn. De spons en zeep liefst ecologisch, de hoeveelheid water is juist berekend. Het materiaal voor de afwas vraagt om een hygiënische aanpak, bacteriën kunnen lelijk huishouden.

De afwasspons biedt ons een aangename keuze van zacht tot hard en van kleurrijk tot sober. De kleine dingen des levens waar we ons aan kunnen vastklampen op momenten dat het toch niet zo goed uitdraait. Op een druilerige grijze dag kan het kanariegeel of fluogroen van de spons een opkikker zijn die ons terug in dat vrolijke “nu” moment brengt.

“Het idee dat afwassen onaangenaam is, kan in mijn ogen alleen ontstaan als je de afwas niet doet. Als je eenmaal voor de gootsteen staat, met je mouwen opgestroopt en je handen in het warme water, is het echt heel aangenaam. Ik neem graag de tijd voor elke afwas en ben me volledig bewust van het afwassen, het water en elke beweging van mijn handen. Ik weet dat als ik me zou haasten om het dessert sneller op te eten, de tijd van de afwas onaangenaam zou zijn en het leven niet waard. Dat zou jammer zijn, want elke minuut, elke seconde, van het leven is een wonder. De afwas zelf en het feit dat ik die hier doe, zijn wonderen!”
Thich Nhat Hanh

Annemie Genshin Van Attenhoven